به گفته کارشناسان، تشخیص درست دردهای زانو مهم است چراکه دردهای زانو میتواند دلایل مختلفی داشته باشد. برخلاف تصور بسیاری از مردم، آرتروز تنها دلیل زانو درد نیست و از سوی دیگر، به گفته دکتر فرهاد عادلمنش، متخصص طب فیزیکی و توانبخشی و مسئول پروژه کمردرد دانشگاه مکگیل کانادا، اغلب مشکلات زانو، هیچ نیازی به جراحی ندارد و با روشها و وسایل توانبخشی هم قابل درمان است.
عادلمنش در گفتوگو با همشهری با تأکید بر اینکه بسیاری از مشکلات زانو ربطی به مفصل زانو ندارد بلکه ناشی از بافتهای نرم اطراف زانو است، اظهار داشت: انواع بورسیتها، نقاط ماشهای در زانو، مشکلات کف پا، نرمی کشکک(تعادل نداشتن عضلات مختلف ران) در افراد جوان و مشکلات دیسک کمر از این نمونه هستند. به همین دلیل اغلب این دردها با بیماری آرتروز اشتباه گرفته میشوند.
به گفته مسئول پروژه کمردرد دانشگاه مکگیل، بسیاری از دردهای زانو که برای آنها تشخیص آرتروز داده میشود، آرتروز نیست بلکه ناشی از نقاط ماشهای زانوست؛ نقاطی در زانو که به هر دلیل میتوانند تحریک شوند و با تحریک آن نقاط در زانو، درد زانو به نقاط دیگر بدن هم منتقل میشود. این متخصص طب فیزیکی و توانبخشی از آرتروز بهعنوان شایعترین بیماری زانو نام برد و از آن بهعنوان لاستیکسابی بدن، یاد کرد و گفت: اگر مردم به زانوهای خود فشار وارد نکنند، میتوانند از ساییدگی غضروف و مفصل زانو جلوگیری کنند. بنابراین زانودرد، دردی اجتنابناپذیر نیست و حتی ربطی هم به سن افراد ندارد. آرتروز ناشی از فشار اضافی است که به بدن وارد میشود و این فشار سبب التهابهایی در مفصل بهویژه بافتهای نرم مفصل زانو میشود.از روشهای ایزومتریک استفاده کنید؛ روشهایی که طی آن عضلات اندامها منقبض و قوی میشوند.
به گفته دکترسید محمدرضا موسوی متخصص ارتوپدی و استاد دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، روماتیسم مفصلی یکی دیگر از انواع بیماریهای زانوست که میتواند علائمی شبیه آرتروز داشته باشد. این اختلال معمولا تمام بدن را درگیر میکند؛ چرا که مفاصل زانو از محلهای عمده درگیری در روماتیسم است.
دکتر موسوی به همشهری گفت: علامت عمده درگیری روماتیسمی، زانودرد و تورم زانوست. در مراحل پیشرفته، مفصل زانو تغییر شکل میدهد. درمان روماتیسم زانو بهصورت مصرف دارو و انجام نرمشهایی برای افزایش دامنه حرکات زانو و تقویت عضلات اطراف مفصل است. در موارد شدید بیماری از تعویض مفصل برای درمان کمک گرفته میشود. او هم معتقد است با کم کردن وزن میتوان نیروهایی را که هنگام فعالیتهای روزانه یا حین ورزش به زانوها وارد میشوند، کاهش داد. به این وسیله میتوان مانع از ایجاد بسیاری از آسیبهای زانو شد. همچنین با کاهش وزن میتوان احتمال بروز ساییدگی زانو را هم کم کرد. کاهش وزن میتواند حتی در کسانی که بیماری شدید زانو دارند هم درد زانو را کاهش دهد.
به گفته این استاد دانشگاه، بسیاری از مشکلات زانو بهعلت عضلات خشک و سفت بهوجود میآیند. با انجام نرمشهای کششی و نرمشهایی که عضلات اطراف زانو را تقویت میکند، میتوان احتمال بروز بسیاری از آسیبهای زانو را کاهش داد. از بین این عضلات، عضله چهارسر ران بیشترین اهمیت را دارد. تقویت عضلات ران میتواند موجب کمشدن فشار به مفصل زانو شده و درد زانو را تا حد زیادی کاهش دهد.
کارشناسان میگویند: اگر درد مزمن زانو دارید شنا هم برای شما بسیار مفید است. در آب وزن کم میشود و عضلات اطراف مفصل زانوی شما بهتر تقویت میشوند. ورزشهایی که ضربات ناگهانی و شدیدی به زانو وارد میکنند مانند فوتبال، بسکتبال یا تنیس زیاد مناسب زانو نیستند. هر ورزشی میکنید به ندای مفصل خود گوش دهید. اگر درد ایجاد شده است فعالیت خود را تغییر دهید. وقتی خسته شدهاید ورزش را ادامه ندهید. از لباس و ابزارهای ورزشی مناسب استفاده کنید. مثلا حین والیبال از زانوبندهایی که در جلوی زانو یک پد وجود دارد، استفاده کنید.
توصیههای کاربردی برای حفظ سلامت زانو
دکترفرهاد عادلمنش، مسئول پروژه کمردرد دانشگاه مکگیل کانادا به همشهری گفت: به زانوهای خود صدمه نزنید. عضلات خود را تقویت کنید. مفاصل خود را نرم نگه دارید. به مفاصل خود فشار وارد نکنید و به این منظور وزن خود را متعادل حفظ کنید. سعی کنید از پلهها تا حد امکان زیاد بالا و پایین نروید. تحقیقات نشان داده که با بالارفتن از پلهها وزن فرد روی زانو دو برابر میشود درحالیکه با پایین آمدن از پلهها به زانوها سه برابر بیشتر فشار وارد میشود.